NOBELOVA NAGRADA ZA MEDICINU U 2004.-RENESANSA STAROG ČULA

Miris može da izazove najtajnija sećanja i čak da izmeni ponašanje. Mirisni trag je primalni, znači blisko vezan sa teritorijom, ishranom, razmnožavanjem ili napadom na druge vrste iako ga mnogi ljudi smatraju pomoćnim čulom. Ljudi mnogo više svesne pažnje poklanjaju informacijama koje dobijaju čulom vida ili ukusa koja imaju tri odnosno pet vrsta receptora. Humani genom, međutim, ima 350 intaktnih receptorskih gena za odorantnu funkciju a druge vrste i mnogo puta više, što znači da mirisna funkcija ima veliku ulogu. Počev od 1991. godine Linda Buck, danas u Fred Hutchinson Cancer Research Center u Seattleu i Richard Axel, na Columbia University u New York u počeli su novu eru u istraživanju mirisne funkcije otkrićem nove porodice mirisnih receptora. Oni su razvili model mirisne šeme i za to otkriće dobili su Nobelovu nagradu početkom ovog meseca. Naravno, još mnoga pitanja koja su ovi istraživači otvorili ostaju nedorečena.
Olfaktivni senzorni neuroni (OSNs) u sluznici nosa, od kojih svaki podržava po jedan tip odorantnih receptora (OR), prenose mnoštvo signala, nadražujućih ili inhibišućih, različite jačine ili trajanja. OSN prenose ove signale do mirisne kvržice u nosu. Aksoni neurona koji imaju iste OR susreću se u kvržici na tačno utvrđenim mestima koja se zovu glomeruli koji reaguju na način nastao kombinacijom stimulisanih odorantnih receptora. Ovaj način predstavlja “kombinatorni kod” koji mozak dešifruje učeći da li miris znači obrok, blizinu predatora ili poželjnog mužjaka.
Više o ovom problemu možete naći na adresi.
J. Strotmann et al., "Olfactory receptor proteins in axonal processes of chemosensory neurons," J Neurosci, 24:7754-61, Sept. 1, 2004.